Bu yazı derneğimizin de üyesi olduğu EPBA (European Portable Battery Association) kuruluşu ve konu üzerinde geniş deneyimleri olan uzmanlardan oluşan bilgilere dayanılarak hazırlanmıştır.
Düğme veya para şeklindeki küçük ve yuvarlak piller işitme cihazları, kol saatleri, uzaktan kumanda cihazları, tıbbi aletler, oyuncaklar gibi çok değişik türdeki cihazlar için özel olarak üretilmektedir.
Üretici Sorumluluğu
Bahis konusu pillerin üreticileri bu tür pillerin yutulma risklerinin sınırlandırılması bakımından ciddi tedbirler almaktadırlar. Bunlar arasında:
· Yutulabilecek boyutlardaki, yani ince kalem (AAA) ölçülerinden küçük pillerin ambalaj paketleri üzerine gerekli ikazların konulması,
· Pille çalışan elektronik cihazlara ve oyuncaklara ait üretim standartlarının hazırlanmasına katkıda bulunarak, bu tür cihazlardaki pil yuvalarının çocukların kolaylıkla ulaşamayacağı bölümlerde yer alınmasının sağlanması,
· Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) ve benzeri Standard hazırlama organizasyonları ile iş birliği yaparak, pillerin tasarımlarını geliştirmesi, ürün güvenliğinin arttırılması ve ikaz/güvenlik şekil ve işaretlerinin uyumlu hale getirilmesi,
· Yanlış kullanım ihtimali bulunan pil türlerine ait dış ambalajların çocuklarca açılmasının zorlaştırılması,
bulunmaktadır. Şimdi çoğunlukla karşılaşılan risklerin neler olduğuna göz atalım.
Genel Riskler
· Düğme piller muhtelif cihazların bünyesine yerleştirilmiş şekilde satın alındığından, çoğunlukla kullanıcılar veya ebeveynler tarafından fark edilmezler.
· Düğme piller çocuklar ve yetişkinler tarafından istenilmeden yutulabilirler. Yutulma riski en fazla cihazlardaki pillerin değiştirilmesi sırasında ortaya çıkar. Yutulan piller çoğunlukla sindirim sisteminden kendiliğinden geçerek, dışarı atılırlar ve vücuda herhangi bir hasar vermezler.
· Ancak düğme piller yutulduktan sonra yemek borusunda yapışıp kalabilirler. Bu çok tehlikeli ve hatta öldürücü olabilir. Çapları 20 mm’ den fazla olan pillere çok daha fazla dikkat edilmelidir. Zira bu boyutlardaki düğme pillerin kişinin yemek borusunda kalma ihtimali çok daha fazladır.
· Yemek borusuna yerleşen lityum esaslı bir pil tedavi edilmeden bırakılırsa, pil ile yemek borusundaki sıvıların teması sonucunda bir elektik akımı doğabilir. Bu durum çok ciddi hasara yol açar ve acil tıbbi müdahale gerekerek, pilin derhal çıkartılması şarttır.
Ebeveynler için Tavsiyeler
Çocukların pil yutma risklerini azaltmak üzere ebeveynler için pratik tavsiyeler:
· Küçük boyutlu tüm pilleri çocukların gözler önünden uzak ve erişilemeyen yerlerde muhafaza ediniz.
· Birden fazla düğme pili içeren bir paketi açtıktan sonra açık paketi çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklayınız.
· Evinizde kullandığınız pille çalışan tüm cihazların pil yuvaları kapaklarının sıkıca kapalı olduğunu kontrol ediniz ve bu cihazları küçük çocukların ulaşamayacakları yerlerde muhafaza ediniz.
· Küçük pilleri ilaç kutuları içinde saklamayınız veya ilaç kutularının bulunduğu yerlerde tutmayınız. Pillerin şekil ve boyutlarını nedeniyle kolaylıkla ilaçlarla karıştırılabilir.
Çocuğunuzun bir düğme pili yutması durumunda neler yapılması gerekir:
· Piller yutulması halinde derhal bir hastanenin acil servisine gidilmelidir.
· Pilin mevcudiyetini gösteren röntgen çekilmeden önce çocuğunuza yiyecek ve içecek vermeyiniz.
· Yutulan pilin bir benzeri varsa bunu, yoksa içerisinde aynı tip pili içeren cihazı, pil türünün ve kimyasının belirlenmesi için doktora götürünüz.
· Daha fazla bilgi almak üzere ulusal toksikoloji merkezine başvurunuz.
Sağlık Personeline Tavsiyeler
Para türü pillerin yutulması durumu birçok nedenlerden dolayı yanlış teşhisler konulmasına yol açmaktadır. Bunlar:
· Özellikle küçük çocukların pil yutmaları her zaman teşhis edilememektedir
· Pil yutulması spesifik semptomlar göstermez ve lityum para pillerinin semptomları grip bulgularına benzeyebilir.
· Yutulan düğme pil para olarak algılanabilir.
· Yutulan düğme pil yemek borusunda kaldığı zaman çok tehlikeli olabilir ve bu durumda acil tıbbi müdahale şarttır. Yüksek voltaj içermelerinden dolayı lityum içeren düğme pillerde risk özellikle daha fazladır. Pil çapının artmasıyla risk daha da artar, zira büyük çaplı para pillerinin yemek borusunda kalma ihtimali çok fazladır.
· Müdahaleyi yapan doktor hangi türde pil yutulduğundan emin değilse, tedavinin lityum esaslı pillere uygulanan türde olması gerekir.
· Yutulan pilin vücutta kaldığından şüpheleniliyorsa aşağıda belirtilen yollara başvurulabilir.
· Röntgen çekimi yemek borusunda pil bulunup, bulunmadığını gösterene kadar hastaya herhangi bir içecek veya yiyecek verilmemelidir.
· Hasta herhangi bir belirti göstermiyorsa, 5 dakika süreyle pil ambalajı veya pil numunesi üzerindeki tanıtım bilgilerini inceleyiniz (söz konusu bilgilere ulaşılması durumunda)
· Pil boyutları ne olursa olsun, pili yutan 12 yaşından küçük çocuğun derhal röntgen filmini çekiniz. 12 yaşından büyük çocuklarda yutulan pilin çapı 12 mm ’den büyükse röntgen çekimi tavsiye edilebilir. Bu uygulama semptomların olması, birden fazla pil bulunması, bir mıknatısın yutulması veya yemek borusuyla ilgili bir hastalığın daha önceden teşhis edilmesi durumlarında da geçerlidir.
· Semptomların gelişmesini beklemeyiniz, zira yemek borusunda kalan lityum esaslı bir düğme pil 2 saat içerisinde ciddi yanıklara yol açabilir.
· Hastalar başlangıçta belirti vermeyebilirler veya kusabilirler, öksürebilirler, İştahları azalabilir., salya artışı görülebilir, hırıltı çıkarabilirler, yutma zorluğu çekebilirler, ateşleri yükselebilir veya kan kusabilirler,
· Yemek borusundaki piller hemen çıkartılmalıdır. Endoskopik çıkartma tercih edilir. Zira yemek borusu görüntüsünün alınması bir sonraki tedaviye yön verecektir.
· Soluk borusuna veya diğer büyük damarlara yemek borusundan uzanan fistüller veya küçük delinmeler, pilin çıkartılmasından sonra 28 gün içerisinde tedavi olacaktır. Bu tür sıkıntılar sık sık görsel olarak izlenmelidir. Yemek borusunun üst kısmında yerleşen pillerin yol açacağı geç nefes alıp verme durumu ve ses telleri felcinin oluşumu da beklentiler dahilindedir. Yemek borusu sıkışması ve enfeksiyon hali pilin çıkartılmasından sonra haftalar, bazen aylar sonra düzelecektir.
· Düğme piller yemek borusundan geçtikten sonra mide ve bağırsaklarda herhangi bir hasar yaratmadılarsa, yani herhangi bir semptom görülmediği taktirde, pillerin vücuttan tabi yolla atılmasına izin verilir.
· Büyük ebatlı (çapı 20 mm ’den fazla) bir düğme pil mide girişinden 4 gün içerisinde geçmezse veya başka semptomlar ortaya çıkarsa tıbbi müdahale gerekecektir. Diğer bütün pil yutma vakalarında hastalar durumlarını pil vücutlarından atılana kadar evlerinde izlemelidir. Bu esnada hasta normal aktivitelerini ve beslenmelerini sürdürebilirler.
· Pilin dışarıya atılmasını büyük abdest kontrolü ile teyit edin ve pil 10-14 gün içerisinde dışarıya atılmadıysa radyolojik kontrolleri tekrarlayın.
Savaş ARNA
Kimya Y. Mühendisi
